Ruiny Zamku Krzyżtopór w Ujeździe
Ruiny Zamku Krzyżtopór, wzniesione w latach 1621–1644, to monumentalna rezydencja pałacowa otoczona bastionowymi fortyfikacjami, znajdująca się w miejscowości Ujazd w województwie świętokrzyskim. Przed powstaniem Wersalu była to jedna z największych budowli pałacowych w Europie. Od 2018 roku zamek ma status pomnika historii. Obiekt jest dostępny do zwiedzania za opłatą, zarówno w ciągu dnia, jak i w wybrane noce, a turyści mogą wybierać spośród pięciu tras zwiedzania.
Zamek został zbudowany przez wojewodę sandomierskiego Krzysztofa Ossolińskiego w stylu włoskim, przypominającym palazzo in fortezza. W 1894 roku projekt przypisano architektowi znanemu jako Lauretius de Sente (Wawrzyniec Senes). Zamek otaczały od północy ogrody w stylu włoskim.
Fundator cieszył się swoją budowlą krótko; zmarł nagle rok po jej ukończeniu, pozostawiając po sobie zadłużony majątek, który odziedziczył jego syn Krzysztof Baldwin Ossoliński. Młody dziedzic zginął w bitwie pod Zborowem w 1649 roku. Po jego śmierci zamek przeszedł w ręce brata fundatora, Jerzego Ossolińskiego, a po jego zgonie w 1650 roku, odziedziczyła go córka Urszuli, zamężna z Samuelem Jerzym Kalinowskim, który również zginął w bitwie pod Batohem.
W październiku 1655 roku zamek został zajęty przez Szwedów podczas potopu, a rodzina Kalinowskich posiadała go do 1701 roku, chociaż nie był on zamieszkany. W 1720 roku osiedliła się w nim rodzina Morsztynów, a następnie przeszedł w ręce generała Michała Jana Paca, który w 1760 roku przeprowadził remont części południowej. Zamek był zamieszkany do 1770 roku, kiedy to został spalony przez wojska rosyjskie podczas obrony konfederacji barskiej, której sprzyjał jego właściciel.
W 1782 roku zamek zakupił Kajetan Sołtyk, przekazując go w spadku Stanisławowi Sołtykowi. W 1787 roku zamek odwiedził król Stanisław August Poniatowski. W 1815 roku stanowił on wiano Konstancji Sołtyk, żony posła Ludwika Łempickiego. W 1858 roku zamek przeszedł w ręce rodziny Orsettich, która mieszkała w pobliskim dworze do 1944 roku. Po II wojnie światowej zamek został przejęty przez Skarb Państwa.
W latach 2010–2013 zrealizowano projekt „Zamek Krzyżtopór markowym produktem województwa świętokrzyskiego”. Inwestycja warta niemal 12 milionów złotych została sfinansowana przez gminę Iwaniska z funduszy Unii Europejskiej. Celem projektu była renowacja, uatrakcyjnienie i promocja zamku, z zachowaniem jego pierwotnego wyglądu. W ramach prac zabezpieczono mury, przystosowano pomieszczenia do obsługi turystów, wybudowano parking oraz stworzyli iluminację do nocnego zwiedzania. Projekt przyczynia się do promocji zamku jako kluczowego obiektu turystycznego regionu.